Trên tất cả các giấy tờ liên quan đến tính pháp lý của cá nhân, tôi sinh ngày 30 tháng 7. Nhưng thực tế thì lại không phải như vậy. Ngày sinh chính xác của tôi thì mẹ khi còn sống, chỉ nhớ rằng tôi sinh vào ngày Rằm tháng 5 âm lịch. Theo tinh thần ấy, tra lịch vạn niên là ngày 20 tháng 6.
Nhưng đã nhiều năm nay, bạn bè, người thân đều đinh ninh ngày sinh của tôi là 30 tháng 7. Sự đinh ninh ấy thành lối mòn, thành thói quen, khiến bản thân tôi cũng tưởng là như thế. Và tất nhiên, ngày 30 tháng 7 là ngày sinh của tôi. Từ khi ra học ở Hà Nội, cái ngày ấy mới được bạn bè quan tâm thật sự, và nó trở thành dịp để mọi người chúc mừng sinh nhật.
Còn ngày 20 tháng 6? Cái ngày mà mẹ sinh ra tôi thật sự thì sao? Và vì sao tôi lại phải đổi ngày sinh của mình?
Tôi đi học sớm một tuổi. Thường thì người ta 6 tuổi vào vỡ lòng. Tôi thì 5 tuổi đã bắt đầu đi học. Số là anh cả tôi đi học muộn mất một năm, do cái năm đủ tuổi anh lại bị ốm dài, ông nội tôi quyết định để anh đi học muộn cho chắc ăn.
Khi anh đi học lớp vỡ lòng, tôi cứ nhất quyết đi theo. Thế là ông nội đành phải nói chuyện với cô giáo cho tôi ngồi ké ở lớp. Hết học kỳ 2, cô thấy tôi học được nên mới chính thức ghi tên vào sĩ số của lớp. Từ đấy, tôi theo đủ các lớp để đến được hết lớp 4. Đến cái lớp này thì rắc rối mới xảy ra.
Ngày ấy lớp 4 thi 2 lần. Thi hết cấp 1 và có bằng tiểu học. Tôi thi hết cấp đỗ ngay. Sau đó, phải thi chuyển cấp để học ở cấp 2. Thi chuyển cấp tôi cũng đỗ. Nhưng lên cấp 2, quy chế lúc đó không chấp nhận cho đi học trước tuổi. Vì thế, tôi đứng trước nguy cơ phải nghỉ chăn trâu ở nhà 1 năm để sang năm học tiếp.
Đúng lúc đó thì bố tôi gặp một bác bạn cũ, vốn là Hiệu trưởng một trường cấp 1 ở ngoại thành Hà Nội. Bác cố vấn như thế này: Làm lại giấy tờ để tôi đủ tuổi. Bác sẽ xin cho vào học lớp 5 ở trường cấp 2 cùng chỗ với bác. Vì là Hiệu trưởng trường cấp 1, bác quen biết bên cấp 2 và có thể xin được. Chỉ xin ké người ta nửa năm thôi. Sau đó, với bộ hồ sơ mới, tôi lại xin chuyển trường ngược lại về trường làng học. Thế là xong!
Bố tôi nghe theo cách đó. Thế là tôi khăn gói từ cậu học sinh nhà quê thành học sinh cấp 2 Hà Nội đàng hoàng. Nhưng chỉ nửa năm thôi. Ngày ấy tôi còn nhỏ lắm, nhưng nửa năm học ấy là kỷ niệm chẳng bao giờ quên. Tôi được học nhạc lý, mỹ thuật là những môn mà chỉ học sinh Hà Nội mới được học. Cho đến tận bây giờ, tôi vẫn nhớ như in quãng thời gian nửa năm đẹp đẽ đầy ước mơ ấy của mình.
Sau khi về trường làng học, tôi cứ thế theo cho đến hết cấp 2, rồi cấp 3. Rồi thì tốt nghiệp phổ thông. Thi vào đại học và đậu Đại học Bách khoa Hà Nội. Về cái sự học ở các cấp này, tôi có nhiều chuyện lắm. Nhưng thôi, có lẽ sẽ kể những chuyện đó vào lúc khác có điều kiện hơn.
Ngày 30 tháng 7 là do tự tôi làm ra, tự tôi kê khai ra vào buổi chiều năm ấy, trên cái bàn học cũ kỹ của lớp 4 trường làng tôi. Vì sao lại là ngày 30 tháng 7 mà không là ngày khác? Nhiều bạn biết chuyện đã từng hỏi tôi câu ấy nhưng tôi không sao trả lời được. Làm sao mà một thằng bé chưa đầy 10 tuổi lại có thể trả lời được một câu hỏi khó đến thế. Tôi ghi ngày 30 tháng 7 một cách tự nhiên và nó là ngày sinh của tôi về mặt pháp lý. Thế thôi!
Về phần mình, năm nào tôi cũng nhớ ngày 20 tháng 6 và tôi tự kỷ niệm ngày sinh thật của mình theo một cách riêng biệt. Sáng hôm ấy, tôi thường ngồi café và nhớ về mẹ. Năm nay, tôi nhớ về ngày hôm ấy, đã từ rất xa, mẹ đặt chiếc ghế con ra ngoài sân và ngồi bắt chấy cho tôi. Tôi nhớ khôn nguôi hình ảnh ấy ở mẹ. Nhớ cả mùi áo nâu sồng mẹ mặc hôm đó nữa. Như thể mới chỉ ngày nào đó rất gần đây mà thôi!