NGƯỜI NGHÈO CẦN GÌ?

Một dòng tin nhỏ, được đăng khiêm tốn trên một tờ báo địa phương khiến tôi đặc biệt chú ý. Đó là tin về việc UBND TP. Hồ Chí Minh khuyến cáo mọi người không nên cho tiền trực tiếp những người ăn mày, ăn xin, mà nên dành tiền ủng hộ các quỹ từ thiện. Một lời khuyến cáo quá đúng, quá có lý có tình. Cá nhân tôi xin ủng hộ cả hai tay.

Nhân lời khuyến cáo này, tôi muốn đề cập đến một chủ đề thật đơn giản nhưng có lẽ không phải ai cũng hiểu đúng, nếu không phải là người trong cuộc: Đấy là chuyện Người nghèo cần gì?

Gia đình tôi là gia đình nông dân chính hiệu của một làng quê Bắc Bộ điển hình. Thời ấy, nhà tôi nghèo lắm. Mà chẳng riêng gì nhà tôi, rất nhiều nhà cũng trong hoàn cảnh tương tự.

Tình trạng nghèo được mô tả ngắn gọn như sau

Lúa ngoài đồng chưa đến mùa gặt thì đã phải bán lúa non cho người ta. Bán để lấy thóc ăn ngay lập tức, chứ không thể chờ được đến khi gặt, vì hiện tại trong nhà hết gạo, vác rá vay ăn từng bữa rồi.

Là gia đình thuần nông nhưng trong chuồng không có một con lợn. Ngoài sân không có một con gà. Ngoài vườn không có một cây rau xanh, rau màu. Vì nuôi lợn, nuôi gà, trồng hoa màu thì phải có vốn. Vốn mua con giống, vốn mua thức ăn. Đằng này, tiền lo cho người ăn còn chẳng có, tiền đâu mua thức ăn cho gia súc, cho hoa màu.

Vì không có nguồn thu nào ngoài trồng lúa. Mà lúa thì lại phải bán lúa non, nên có thể nói là đời sống gia đình tôi và nhiều gia đình ở làng quê rất là cơ cực. Lúc ấy chưa có các quỹ từ thiện như bây giờ. Có ai giúp đỡ gì thì cũng chỉ mang tính chất cá nhân, bột phát và hảo tâm mà thôi. Nói tóm lại, người ta giúp đỡ nhất thời, để khỏi chết đói.

Nhưng may thay cho gia đình tôi, có một người đã không làm như vậy!

Họ hàng nhà tôi có một cụ tên là Cát, sống ở Hà Nội. Cụ giàu có, nhưng có lẽ là không giàu như các đại gia bây giờ. Ngày ấy, tôi thường thấy Cụ đi cái Vespa về làng. Oách cực kỳ! Dáng cụ oai phong và đẹp lão. Bọn trẻ chúng tôi thích cụ lắm vì cụ chan hòa, không xa lánh những thành phần “chân đất mắt toét” như chúng tôi.

Lần nào về quê, Cụ cũng chở ngấng ngưởng quần áo cũ, đồ dùng thập cẩm đủ thứ bà-rằn để chia cho mọi người. Cụ giúp đỡ hầu hết các gia đình nghèo nhưng nhà tôi được Cụ để ý đặc biệt. Có lẽ bởi vì nhà nghèo thế nhưng bố mẹ tôi vẫn nuôi anh em chúng tôi học hành đến đầu đến đũa.

Sau này, nhà tôi thoát khỏi cảnh nghèo cơ cực, xây được nhà ngói, sắm được các phương tiện gia dụng là do chuyển đổi cơ chế, nông dân được nhận ruộng khoán… nhưng tôi chắc rằng quan trọng nhất là bước tạo đà để nhà tôi thoát khỏi cái đói triền miền, mà người giúp nhà tôi có được cái bước tạo đà ấy là Cụ Cát.

Mẹ tôi gặp Cụ, khẩn khoản xin cụ ít tiền trợ cấp vào lúc giáp hạt. Cụ gật đầu đồng ý. Tôi nhớ bữa đó nhờ ít tiền trợ cấp của Cụ mà anh em tôi mới được một bữa cơm no. Nhưng hôm sau Cụ đến nhà tôi chơi. Đi lại loanh quanh một hồi cụ nói: “Nhà chúng mày thế này không được. Làm nghề nông mà không chăn nuôi, vườn tược. Nhất nhất cái gì cũng trông vào mấy hạt lúa ngoài đồng thì làm sao mà khá. Nuôi thêm con lợn, đàn gà. Trồng thêm hoa màu ngoài vườn nữa. Hạt lúa để ăn. Chăn nuôi bán đi có thêm ít tiềm sắm sửa, cần gì không phải bán thóc. Hoa màu thì hỗ trợ phần cho bữa ăn, phần bán thêm kiếm tiền”.

Tất nhiên cả nhà tôi đều biết như vậy, vì trước đó, cũng nhiều người khuyên nên như thế. Nhưng cái đói nó che lấp tất cả. Ăn còn chẳng có. Nói gì chăn nuôi. Nói vui như mẹ tôi vẫn bảo là nuôi mình còn chẳng xong, nói gì đến nuôi lợn. Thế nên chẳng làm gì được.

Cụ Cát viện trợ cho nhà tôi cái để ăn, để khắc phục được cái đói ngay. Rồi Cụ cho nhà tôi vay tiền mua con giống, mua thức ăn, sửa lại chuồng trại, vườn tược. Cụ giới thiệu cho nhà tôi mối làm thêm những con giống để bán. Cứ như thế, từng bước, từng bước một, nhà tôi đã thoát ra khỏi tình trạng cơ cực từ bao giờ chẳng biết.

Kể chuyện này, tôi muốn lưu ý các bạn rằng người nghèo luôn luôn cần hai thứ. Thứ nhất là viện trợ để họ qua cơn đói ngay lập tức. Viện trợ này rất cần thiết, vì nếu chỉ giúp họ vốn liếng làm ăn thì cũng phải vài ba tháng sau họ mới có kết quả. Thứ hai là phải có giải pháp để họ có công ăn việc làm.

Chúng ta thường nói, cho cần câu, chứ không nên cho con cá. Nhưng nếu chỉ cho cần câu mà không cho cá, họ sẽ bán ngay cả cái cần câu đi để mua cá. Vì họ đang đói, không thể chờ câu được cá mới được ăn. Còn nếu chỉ cho cá không thôi, thì ăn hết cá, họ cũng sẽ lại đói nghèo như chưa có được con cá nào mà thôi.

free hit counters