ANH HAY CHÚ?

Một trong những khó khăn nhất đối với các bạn sinh viên mới ra trường, hoặc đơn giản là các bạn trẻ, đặc biệt là các bạn nữ, đó là cái cách xưng hô với người lớn tuổi trong môi trường làm việc ở văn phòng, công ty, nhà xưởng.

Gặp một ông sếp, một bác công nhân già… hơn dứt điểm tuổi mình thì tương đối dễ rồi. Cứ chào hỏi bằng bác, bằng chú, xứng là cháu. Thế là xong! Hay thì chưa hẳn đã hay nhưng ít ra thì cũng thấy ổn. Xương nhất là các đối tượng gọi anh xưng em thì hơi già mà gọi chú, gọi bác xưng cháu thì lại trẻ quá. Gặp trường hợp này, nhiều bạn trẻ lúng túng chẳng khác gì gà mắc tóc.

Còn nhớ, cách đây không lâu, một Trường Đại học ở TP. Hồ Chí Minh có tổ chức hẳn một cuộc hội thảo về vấn đề này với cái tên khá kêu. Đó là “Xưng tôi, được không?”. Tinh thần của cuộc hội thảo là Có thể và có nên gọi là anh và xưng tôi trong các quan hệ đồng nghiệp ở cơ quan, dù đối tượng là lớn tuổi hay còn trẻ. Hội thảo khá sôi nổi, nhiều ý kiến tranh luận lắm. Nhưng rồi chẳng đi đến đâu vì mỗi người một phách. Ý kiến thì nhiều nhưng quan điểm lại thiếu sự tập trung. Không kết luận được là nên như thế nào!

Có nguời nói, bà con gì đâu mà gọi chú, gọi bác, xưng con xưng cháu chứ? Cứ gọi tất tần tật bằng anh và xưng em đi cho nó bình đẳng. Đây là cơ quan, chứ có phải gia đình đâu mà chú bác. Bình đẳng từ cách xưng hô thì mới bình đẳng được trong công việc, hội họp, phát biểu, tranh luận . Nghe cũng không phải là không có lý.

Nhưng ý kiến khác thì lại bảo, một em mới ra trường, trẻ măng thế, thậm chí còn kém tuổi cả con gái người ta mà gọi người ta bằng anh, xưng em, nó cứ xách-mé và mẹ mìn thế nào ấy. Nhất là đám các bà tầm tầm mà nghe các em gọi chồng mình bằng anh xưng em ngọt xớt thì thế nào cũng xốn con mắt. Chưa làm việc gì cả mà đã gây mất cảm tình với người ta thế thì có mà làm ăn, hợp tác với nhau thế quái nào được nữa.

Sau nhiều năm, tôi nhận ra một điều giản dị thế này: Ở công ty tôi đang làm việc, các bạn trẻ dù mới ra trường, hay từ công ty khác chuyển đến, những ai xưng hô khá thoải mái với người lớn tuổi, mà tôi là một trong số những người như vậy, là anh em, thì xem ra, hầu hết trong số họ là những người khá tự tin, cởi mở và nhất là có tính độc lập rất cao. Nhiều người trong số họ thành đạt ở ngay trong công ty tôi và khi chuyển đi, họ cũng thành đạt ngay ở trong môi trường mới nữa. Các bạn rón rén, ấp úng trong cách xưng hô, ít người thành công lắm.

Xem ra, với hàng loạt các ngôi nhân xưng phức tạp và bộn bề trong ngôn ngữ tiếng Việt, các bạn trẻ mới ra trường của chúng ta lại thêm một thử thách nữa không dễ gì vượt qua!

free hit counters