Chủ Nhật, 18 tháng 4, 2010

DI SẢN QUAN HỌ



Thế là sau nhiều nỗ lực, Quan họ Bắc Ninh đã chính thức được UNESCO trao bằng công nhận là Di sản Văn hóa phi vật thể. Một tưởng thưởng xứng đáng cho làn điệu dân ca mượt mà bậc nhất vùng đồng bằng Bắc bộ đã được cha ông làm nên không biết từ thời nào.

Bất giác, mình nhớ lại tối ấy ở công trường Trạm bơm Tân Chi. Đêm trăng suông. Làn gió thoảng thơm mùi rơm rạ mới. Những điệu hát, những câu hò: “Em về thắt chỉ cổ tay. Biết trai Hương Mạc từ nay đừng hò”. Bao năm qua rồi, bạn đã rơi nước mắt đêm ấy. Cái đêm mà các bạn nữ bỗng ngắc ngứ rồi chịu thua. Tan cuộc về, mình chẳng thể nào quên giọng hát của bạn. “Người về em những khóc thầm. Đôi bên vạt áo ướt đầm như mưa”.

Và mình biết, chỉ mình mình biết thôi, câu hát ấy bạn dành riêng cho mình. Câu hát để rồi nhiều chục năm sau, mình và bạn mới lại gặp lại nhau.

Ngày mình trở lại Tân Chi, Trạm bơm đã xong từ lâu. Chẳng còn dấu tích gì của công trường sôi động ngày nào. Giữa trưa hè nắng gắt, mình cùng vác đất kéo, cùng gánh 2 vai, cùng chia nhau bát nước rau muống luộc. Đúng là “bát cơm xẻ nửa”, chỉ có điều vì bạn là con gái, nên không có “chăn sui đắp cùng” thôi. Những ngày ấy cơ cực đến thế, vậy mà vui biết bao nhiêu!

Bạn còn giữ cuốn sổ tay với lời bài hát mình chép không? “Nhớ thu nào qua mấy mùa hoa. Mơ bóng dáng năm xưa xa mờ. Chiều chiều tìm trong tia nắng phai. Gửi về nơi chân mây cuối trời. Bao niềm thương gửi mùa hoa tím”. Bạn còn nhớ chiều hôm ấy ở Bắc Ninh không? Giàn hoa tím bên ngôi nhà rêu phong cũ kỹ. Tiếng các bạn í ới gọi nhau. Bao nhiêu năm sau mình mới biết được lời của cả bài hát . Lúc biết thì lại chẳng biết bạn ở đâu mà chép tiếp cho bạn được nữa.

Chợt nhớ những ngày hè năm nào . Nhớ công trường ngày ấy của bọn mình. Nhớ những đêm sân làng Tân Chi. Nhớ những câu hò đối đáp. Nhớ điệu dân ca đẹp nhất của quê mình. Nhớ bạn!



26 nhận xét:

  1. Hồi nhỏ đã có thời gian mình sơ tán về Tân Chi đấy. Mình nhớ ở đó có 1 cây cầu đá bắc qua sông, có đầm sen rất rộng...
    Ngày xưa khi đã kết liền anh liền chị thì ko được lấy nhau, có lẽ vì vậy mà những lời ca quan họ xao xuyến đắm đuối quá... Giờ thì ko còn lệ này nên người hát cũng ko có cái day dứt của tình cảm ấy, mà chỉ còn cái lúng liếng đa tình thôi...

    Trả lờiXóa
  2. Thích cái ảnh rất đẹp của anh!

    Trả lờiXóa
  3. Anh oi, buoi truyen hinh truc tiep Bac Ninh don nhan di san van hoa hom qua chan om, that vong tran tre ve cac ban lam chuong trinh, khong con tu gi de chan hon nua, hic

    Trả lờiXóa
  4. So về giai điệu thì Quan họ chưa chắc đã hơn gì nhiều loại dân ca khác, nhưng Quan họ có một đặc điểm trội hơn hẳn là phong cách và hình thức nghiêm cẩn. Cách hát đối chữ, ứng khẩu tại chỗ đòi hỏi người hát phải có chữ trong đầu, vốn sống và khả năng giao tiếp sành sỏi. Điều này rất hiếm thấy trong văn hóa Việt nam nói chung chứ không chỉ trong âm nhạc. Nó đưa hình thức hát Quan họ lên tầm giao tiếp cộng đồng, sinh hoạt trí tuệ chứ không chỉ là giải trí đơn thuần nữa. Hình thức nghiêm cẩn không chấp nhận người tham gia lấy nhau cũng là một trong những qui định cho thấy người xưa coi trọng sinh hoạt tinh thần, phục vụ cộng đồng. ĐẶc biệt là sự hài hòa chung giữa những việc phải có cả nam và nữ tham gia nhưng nhờ qui định trên mà tránh được nhiều lạm dụng và bất kính do tình ý gây nên.

    Túm lại, Quan họ được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại là vì những giá trị nhân văn ẩn sâu trong nó chứ không chỉ nhờ giai điệu đẹp. Em đang lo, bây giờ còn mấy người có thể biết hát ứng đối như ngày xưa, hay là chả còn ai nữa ấy. Hic...

    Trả lờiXóa
  5. Mừ anh còn tham gia được canh hát cổ kiểu đối đáp là quá hay. Theo em bit, người ta đã không hát được như thế nữa từ mấy chục năm ròi. Hic...

    Trả lờiXóa
  6. HauKhaoCo: Bạn đã từng ở Tân Chi hả? Mình đã từng làm dân công chiến dịch ở đấy, hồi xây dựng Trạm bơm Tân Chi đấy. Bây giờ đúng là khác trước rồi, nhưng liền anh liền chị lấy nhau cũng ít. Đi hát hò đối đáp say lắm bạn ạ! Và vì say nên nói chung là sợ lấy nhau. Hì!

    Trả lờiXóa
  7. BeBo: Ảnh kiểu thế này nhiều lắm bạn ạ!

    Trả lờiXóa
  8. Lan: Hì hì! Anh cũng thấy chán. Nhưng có lẽ kết hợp tuyên truyền chính trị và văn hóa thì khó mà có thể làm khác được. Cũng nhân dịp đón bằng công nhận Di sản của UNESCO hôm 15 tháng 4 mà.

    Trả lờiXóa
  9. Titi: Em nói đúng là dân chuyên nghiệp về âm nhạc. Đúng là Quan họ Bắc Ninh rẩt nghiêm cẩn. Từ nhỏ khi đi hát, đã được người lớn nói cho biết niêm luật của Quan họ.

    Anh có nghe nói là liền anh liền chị không được lấy nhau, nhưng đến thời anh thì đã có thể rồi. Tuy nhiên, hiếm lắm. Hát đối đáp, người ta say cái khác, ít khi say nhau đến mức dại dột mà lấy nhau.

    Anh hát được một số điệu. Tham gia nhiều cuộc đối đáp. Hì! Mỗi tội hát không hay!

    Trả lờiXóa
  10. Các em mà nhìn thấy bác trong bộ khăn xếp, áo the, hát đối đáp thì cứ gọi là say hết lượt.

    Trả lờiXóa
  11. Em chào gia chủ và toàn thể khách quý!
    Quê hương Bắc Ninh vẫn gợi lại trong lòng em nhiều kỉ niệm buồn...
    Nhưng hãnh diện cho đất nước VN lắm lắm."Quan họ Bắc Ninh đã chính thức được UNESCO trao bằng công nhận là Di sản Văn hóa phi vật thể."
    Kính thăm anh và kính chúc anh cùng khách quý mạnh khoẻ zui zẻ.

    Trả lờiXóa
  12. "Chợt nhớ những ngày hè năm nào . Nhớ công trường ngày ấy của bọn mình. Nhớ những đêm sân làng Tân Chi. Nhớ những câu hò đối đáp. Nhớ điệu dân ca đẹp nhất của quê mình. Nhớ bạn!" - viết hay! Em góp ý là nên thêm mấy chữ í a, ối rằng là...

    Bác đáng tự hào lắm, thấm từ Hà Tây quê lụa thấm qua kinh kỳ Hà Bắc. Mỗi lúc thêm hâm mộ bác!

    Trả lờiXóa
  13. oái, phải nói là quan họ Kinh Bắc chứ.

    em cũng vote cho chị Ti của em: viết chuẩn không cần chỉnh.

    Trả lờiXóa
  14. HwoangNguyen: Nói thật là có lần mình đã thử, trong không được bạn ạ! Hì!

    Trả lờiXóa
  15. NgaPhamThuy: Trời đất, bạn chào cứ như tiếp viên hàng không trên máy bay ấy. Hì! Hóa ra là quê mình lại cho bạn một kỷ niệm buồn à? Thôi, bạn đừng nhớ nhiều nữa nhé! Kỷ niệm để nhớ, nhưng kỷ niệm cũng để quên đi mà!

    Trả lờiXóa
  16. Gauxx: Hì! Có thêm ối a vào đấy nữa thì có lẽ phải mặc áo the khăn đống mất em ạ!

    Trả lờiXóa
  17. Tuyệt lắm, hôm nao có dịp xin được phép làm liền chị.Thưa, có được không ạ.

    Trả lờiXóa
  18. E thấy entry này chỉ "mượn" Quan họ thui chứ thực ra là để nhớ về 1 lời thề ước nào đấy... hì hì.

    Trả lờiXóa
  19. Tuyết Lê: Được chứ bạn! Sao bạn biết là liền chị Thưa nhỉ?

    Trả lờiXóa
  20. Huyền Nga: Hoàn toàn không em ạ! Em thấy chị Titi nói ở trên không? Niêm luật của Quan họ rất nghiêm mà!

    Trả lờiXóa
  21. @Anh: Anh đừng có mà lạc đề nhé, E đang nói về "kỷ niệm" của A chứ có hỏi gì về niêm luật của Quam họ đâu mà!

    Trả lờiXóa
  22. Qua cho anh Thụy điểm danh rồi về.

    Trả lờiXóa
  23. Huyen Nga: Đâu mà lạc đề chứ! Đúng chủ đề đấy chứ em!

    Trả lờiXóa
  24. Lu: Đang có chuyện không vui phải không?

    Trả lờiXóa
  25. Vote cho comment của LU. Lana thấy mắc cười và dễ thương quá đi mất :)

    Trả lờiXóa
  26. @Lana:
    không đi hack người ta thì đừng chạy theo ´´dối dít´´lên như thế. Im lặng là vàng. Mai đây nhân vật nick Meo nào đó tuyên bố tên cúng cơm của nặc danh thì lúc ấy LA LỚN cũng chưa trễ.

    Trả lờiXóa