TỪ TIẾNG KENG...!

Ngắm chiếc xe đạp hiện đại ngày nay, hẳn không ít người tự hỏi: Không biết chiếc xe đạp đầu tiên của loài người được làm như thế nào? Và tất nhiên, ai là người đã làm ra nó?…

Cũng như rất nhiều những sáng chế khác, ý tưởng về làm chiếc xe đạp được hình thành từ một câu chuyện xảy ra hết sức tình cờ trong đời sống hàng ngày. Chỉ có điều thực sự may mắn cho nhân loại là câu chuyện tình cờ đó lại diễn ra với anh chàng thợ mộc tài hoa Artamonov, một công dân của nước Nga cổ kính những năm đầu thế kỷ 18.

Sau khi đóng xong cho vị Lãnh chúa Alpachiev cỗ xe tứ mã, Artamonov được thưởng vài đồng tiền vàng. Anh thẫn thờ nuối tiếc nghĩ đến thân phận của những người nông nô không bao giờ được đến Thủ đô, bởi họ không có một phương tiện gì có thể đi được hàng trăm cây số, trong bối cảnh phương tiện đi lại chủ yếu là xe ngựa mà ngựa thì rất đắt. Artamonov nung nấy ý nghĩ phải làm ra một chiếc xe không cần ngựa kéo, chiếc xe dành cho những người nghèo. Mải miết với ý nghĩ ấy, anh để đồng tiền vàng tuột khỏi tay. Tiếng “keng” của đồng xu kéo Artamonov trở về với thực tại và anh còn kịp nhìn thấy đồng xu lăn vài vòng trước khi nằm im dưới mặt đất.

Hình ảnh đồng xu lăn trên mặt đất làm Artamonov liên tưởng đến chiếc vành bánh xe. Anh bèn đóng một chiếc xe đơn giản gồm 2 bánh gỗ, có khung tựa. Trục bánh xe trơn nhẵn. Người đi ngồi trên khung nhún chân xuống đất là xe lăn được vài vòng. Chiếc xe đạp đầu tiên của nhân loại đã ra đời như thế! Nó chưa có xích, líp, phanh, lốp, xăm, chắn bùn... Về sau, Artamonov cải tiến thêm, có đệm ngồi, tay lái. Người đi phải đạp chân xuống đường để lấy đà cho xe chạy, chứ không được ngồi ung dung đạp bàn đạp như chúng ta vẫn làm ngày nay.

Chiếc xe đạp của Artamonov làm một trong những sự kiện ẫm ĩ nhất ở Châu Âu thời bấy giờ. Các nghệ nhân, các nhà sáng chế đua nhau cải tiến thêm nhiều chi tiết từ chiếc xe “tồng tộc” của anh chàng thợ mộc tài hoa. Đầu tiên, Draider người áo làm khung xe bằng sắt và dùng nó đi lại trên đường phố. Nhưng có lẽ ngộ nghĩnh nhất là Mechaur người Pháp. Anh đã chế tạo những chiếc khung xe hình các con thú đủ loại để thu hút thanh niên Pháp sử dụng phương tiện vận đi lại độc đáo này.

Một thời gian sau, xe đạp có thêm sự cải tiến vượt bậc. Đó là người ta đã lắp bàn đạp xe gắn vào bánh trước. Như thế, người đi xe không còn phải miết chân trên đường nữa mà có thể đạp xe khá ung dung. Và có lẽ để nâng cao tốc độ, người ta đua nhau làm xe đạp có bánh trước thật lớn. Với chiếc xe đạp này, cuộc đua xe đầu tiên trong lịch sử đã được tổ chức tại nước Anh năm 1868. Tốc độ cao nhất ghi nhận tại cuộc đua này là 17 km/giờ!

Từ chiếc xe đạp đua năm 1868, nhân loại còn phải trải qua 2 cải tiến quan trọng nữa để có được chiếc xe đạp hiện đại như ngày nay. Đó là việc tìm ra nguyên tắc truyền động qua bánh đĩa, xích, líp và thay thế lốp xe đặc làm bằng gỗ bọc cao su bằng lốp bơm hơi. Hai cải tiến quan trọng này được thực hiện cũng nhờ vào sự quan sát các hiện tượng thường ngày. Moser người Anh tìm ra nguyên lý truyền động nói trên nhờ quan sát những chiếc ròng rọc kéo than trong các giếng khai thác. Chiếc bánh xe đạp bơm hơi được Doonglop người Pháp nghĩ ra từ công việc thường ngày của mình, chiếc kim tiêm. Doonglop là bác sỹ thú y!

Kể từ khi có bộ phận truyền động xích, líp, đĩa, xe đạp thực sự trở thành phương tiện giao thông quan trọng, góp phần đẩy chiếc xe ngựa cũ kỹ và bất tiện đi vào quên lãng. Tuy nhiên, phải chờ đến khi có chiếc bánh bơm hơi, xe đạp mới đạt đến thời cực thịnh của nó.

Phải mất gần 200 năm, loài người mới có được chiếc xe đạp hoàn hảo như ngày nay chúng ta vẫn thường thấy.

Gần 2 thế kỷ bắt đầu từ tiếng “keng” của đồng xu!

(Sưu tầm và biên soạn)

free hit counters